Cách Cài Đặt Windows 11 Không Bloatware, Tối Ưu Hiệu Năng Với Tiny11

Table of Contents

Windows 11, dù mang đến nhiều cải tiến về giao diện và tính năng, vẫn đi kèm một lượng lớn các ứng dụng cài sẵn không mong muốn, thường được gọi là “bloatware”. Từ Microsoft Clipchamp, Feedback Hub cho đến Maps, nhiều ứng dụng trong số này hiếm khi được người dùng phổ thông sử dụng, gây lãng phí tài nguyên hệ thống và chiếm dụng không gian lưu trữ. Vậy làm thế nào để có một bản Windows 11 thực sự “sạch” ngay từ đầu, mang lại trải nghiệm mượt mà và tối ưu nhất? Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn chi tiết cách cài đặt Windows 11 không bloatware bằng công cụ mã nguồn mở Tiny11, giúp bạn tận hưởng một hệ điều hành gọn nhẹ và hiệu quả.

Bloatware trên Windows 11 là gì và tại sao chúng tồn tại?

Khi cài đặt Windows 11 và mở Start Menu, bạn sẽ ngay lập tức nhận thấy một danh sách dài các ứng dụng đã được cài đặt sẵn. Đây chính là bloatware – những ứng dụng mà người dùng cá nhân có thể không cần đến hoặc không sử dụng thường xuyên. Định nghĩa bloatware có thể khác nhau tùy theo mỗi người; ví dụ, ứng dụng Thời tiết có thể là bloatware đối với người này nhưng lại hữu ích với người khác.

Tuy nhiên, có hai lý do chính khiến Microsoft tích hợp những ứng dụng này vào Windows 11:

Tạo doanh thu và giữ chân người dùng trong hệ sinh thái Microsoft: Các ứng dụng như trình duyệt Edge được cài đặt mặc định nhằm khuyến khích người dùng sử dụng chúng, từ đó tạo ra doanh thu quảng cáo hoặc dữ liệu, đồng thời giữ họ gắn bó với các dịch vụ của Microsoft.
Cung cấp sự tiện lợi ban đầu cho người dùng: Việc có sẵn một số ứng dụng cơ bản như Photos hay Calculator giúp người dùng có thể bắt đầu sử dụng máy tính ngay lập tức sau khi cài đặt mà không cần phải tải thêm bất kỳ phần mềm nào. Điều này tạo ra trải nghiệm “plug-and-play” ban đầu tiện lợi.

Mặc dù Microsoft đang xem xét cung cấp tùy chọn gỡ bỏ bloatware gốc trên Windows 11, nhưng việc có một bản cài đặt không chứa bloatware ngay từ đầu vẫn là lựa chọn tối ưu nhất.

Hướng dẫn chi tiết cách cài đặt Windows 11 không Bloatware với Tiny11

Tiny11 là một ứng dụng mã nguồn mở miễn phí, cho phép bạn tạo một file ISO Windows 11 đã được lược bỏ gần như toàn bộ bloatware và chỉ giữ lại những ứng dụng thiết yếu. Đặc biệt, Tiny11 còn có khả năng bỏ qua các yêu cầu hệ thống khắt khe của Windows 11 như TPM 2.0, Secure Boot hay RAM tối thiểu, giúp bạn cài đặt Windows 11 trên nhiều thiết bị cũ hơn.

Bước 1: Chuẩn bị công cụ cần thiết

Để bắt đầu, bạn cần tải về hai thành phần chính:

Tiny11 Builder: Tải xuống ứng dụng này từ trang GitHub chính thức của ntdevlabs: https://github.com/ntdevlabs/tiny11builder/releases
File ISO Windows 11 gốc: Tải file ISO Windows 11 chính thức từ trang web của Microsoft: https://www.microsoft.com/en-us/software-download/windows11

Bước 2: Chuẩn bị môi trường PowerShell

Sau khi tải về, hãy thực hiện các bước sau:

Giải nén Tiny11: Giải nén file nén Tiny11 đã tải xuống. Bạn nên giải nén vào ổ đĩa gốc “C:” để dễ dàng thao tác sau này.
Mở Windows PowerShell với quyền quản trị (Admin): Nhấn phím Windows + X, sau đó chọn “Windows Terminal (Admin)” hoặc “Windows PowerShell (Admin)”.
Thay đổi chính sách thực thi: Trong cửa sổ PowerShell, nhập lệnh sau và nhấn Enter:
```
Set-ExecutionPolicy Unrestricted
```
Khi được hỏi, nhập A (Yes to All) và nhấn Enter để xác nhận. Lệnh này cho phép bạn chạy các script PowerShell mà không gặp lỗi hạn chế bảo mật.
Màn hình PowerShell hiển thị lệnh Set-ExecutionPolicy Unrestricted để gỡ bỏ hạn chế thực thi script.
Kiểm tra chính sách thực thi: Nhập Get-ExecutionPolicy và nhấn Enter. Kết quả trả về phải là “Unrestricted” để xác nhận bạn đã sẵn sàng chạy script Tiny11.
Kết quả Unrestricted trong Windows PowerShell xác nhận chính sách thực thi đã được thay đổi.

Bước 3: Mount file ISO Windows 11

Bạn cần mount file ISO Windows 11 đã tải xuống để Tiny11 có thể truy cập nội dung của nó:

Tìm đến file ISO Windows 11 đã tải.
Nhấp chuột phải vào file ISO và chọn “Mount” (Gắn).
Ghi nhớ ký tự ổ đĩa mà file ISO được mount (ví dụ: F:, G:). Trong ví dụ này, file ISO được mount vào ổ F:.
Màn hình This PC trên Windows 11 hiển thị ổ đĩa ảo chứa file ISO Windows 11 đã được mount.

Bước 4: Tạo file ISO Windows 11 không Bloatware với Tiny11

Đây là bước quan trọng nhất để tạo bản Windows 11 gọn nhẹ:

Đi tới vị trí mà bạn đã giải nén thư mục Tiny11 (ví dụ: C:tiny11builder).
Nhấp chuột phải vào file tiny11maker.ps1 và chọn “Run with PowerShell” (Chạy bằng PowerShell).
Trong cửa sổ PowerShell hiện ra, nhập ký tự ổ đĩa nơi file ISO Windows 11 của bạn đã được mount (ví dụ: F) và nhấn Enter.
Cửa sổ PowerShell của Tiny11 Maker yêu cầu nhập ký tự ổ đĩa chứa file ISO Windows 11.
Tiếp theo, bạn cần nhập chỉ mục hình ảnh (Image Index) của phiên bản Windows 11 mà bạn muốn tạo (ví dụ: nếu bạn muốn cài đặt Windows 11 Home, nhập 1).
Nhập chỉ mục phiên bản Windows mong muốn (ví dụ: 1 cho Windows 11 Home) vào cửa sổ PowerShell.
Script sẽ bắt đầu chạy và quá trình này có thể mất một chút thời gian (khoảng 15 phút tùy thuộc vào cấu hình máy tính của bạn). Trong một số trường hợp, script có thể có vẻ như bị treo; nếu điều này xảy ra, bạn có thể nhấp vào cửa sổ PowerShell và nhấn Enter.
Khi PowerShell hoàn tất việc thực thi script, bạn sẽ thấy thông báo “Creation completed! Press any key to exit the script.” hoặc cửa sổ PowerShell sẽ tự động đóng.
Bây giờ, hãy quay lại thư mục Tiny11 mà bạn đã giải nén ban đầu. Bạn sẽ tìm thấy một file ISO mới được tạo, có tên tương tự như Windows_11_Home_Lite.iso (tùy thuộc vào phiên bản bạn chọn). Đây chính là phiên bản Windows 11 đã được loại bỏ bloatware.
File ISO Tiny11 mới được tạo chứa phiên bản Windows 11 không bloatware trong thư mục Tiny11.

Bước 5: Cài đặt Windows 11 từ ISO Tiny11

Sau khi có file ISO Tiny11, bạn có thể sử dụng các công cụ như Rufus để tạo USB cài đặt Windows 11 khởi động được. Sau đó, tiến hành cài đặt hệ điều hành theo cách thông thường.

Lưu ý quan trọng khi cài đặt: Để đảm bảo không có bloatware nào được tải xuống trong quá trình cài đặt, hãy đảm bảo máy tính của bạn ngắt kết nối internet. Nếu trong quá trình cài đặt, hệ thống yêu cầu bạn kết nối internet, hãy chọn tùy chọn “I Don’t Have Internet” (Tôi không có internet) và tiếp tục quá trình.
Tùy chọn "I don't have internet" (Tôi không có internet) trong quá trình cài đặt Windows 11.

Trải nghiệm sau khi cài đặt Windows 11 Tiny11

Sau khi hoàn tất quá trình cài đặt, bạn sẽ nhận thấy một sự khác biệt rõ rệt: thiết bị của bạn sẽ chỉ có rất ít ứng dụng được cài đặt sẵn. Trong một bài kiểm tra trên máy ảo, chỉ có khoảng 14 ứng dụng thiết yếu như Calculator, Microsoft Paint, Camera và một vài ứng dụng cơ bản khác được tìm thấy. Bạn sẽ không còn thấy các ứng dụng như Weather, Microsoft Solitaire Collection hay các ứng dụng quảng cáo phổ biến khác.
Danh sách các ứng dụng được cài đặt trên máy ảo sau khi cài đặt Windows 11 Tiny11, hiển thị số lượng tối thiểu.

Đáng chú ý, phiên bản Windows 11 này cũng sẽ không có trình duyệt Microsoft Edge được cài đặt sẵn. Điều này đặc biệt hữu ích nếu bạn có sở thích sử dụng các trình duyệt khác như Opera, Firefox hay Brave mà không muốn tốn công gỡ Edge. Để truy cập internet, bạn có thể dễ dàng tải xuống trình duyệt yêu thích từ Microsoft Store.

Việc loại bỏ bloatware không chỉ giúp giải phóng không gian lưu trữ mà còn cải thiện đáng kể hiệu suất tổng thể của hệ thống, giảm thiểu tài nguyên CPU và RAM bị tiêu thụ bởi các ứng dụng chạy nền không cần thiết.

Với việc Microsoft sắp kết thúc hỗ trợ Windows 10, việc nâng cấp lên Windows 11 là điều tất yếu. Nếu lượng bloatware là lý do khiến bạn ngần ngại nâng cấp, thì giờ đây bạn đã có giải pháp tối ưu để cài đặt Windows 11 một cách gọn nhẹ và hiệu quả với Tiny11. Hãy thử nghiệm và cảm nhận sự khác biệt về hiệu năng trên thiết bị của bạn!